Một chiến lược “tệ” trên lý thuyết vẫn có thể giành chiến thắng, nếu nó có điều gì đó độc đáo hoặc bất ngờ. Các startup có thể áp dụng nguyên tắc này để vượt qua các đối thủ lớn.
Một “cơn bão hoàn hảo” đã tạo ra thời kỳ phục hưng cho cờ vua: đại dịch COVID khiến mọi người tìm kiếm những hoạt động giải trí khi bị giãn cách xã hội, loạt phim đình đám của Netflix The Queen’s Gambit khuấy động sự quan tâm của mọi người, và một làn sóng các streamer cờ vua trên Twitch và YouTube vừa giảng dạy vừa giải trí, giúp sở thích này bùng nổ mạnh mẽ.
The Queen’s Gambit là một loạt phim truyền hình Mỹ do Netflix phát hành năm 2020, dựa trên tiểu thuyết cùng tên của Walter Tevis. Phim kể về Beth Harmon (Anya Taylor-Joy), một thiên tài cờ vua mồ côi, vượt qua nghiện ngập và định kiến giới để chinh phục đỉnh cao cờ vua thế giới trong những năm 1960.
Bộ phim không chỉ thu hút khán giả bởi câu chuyện truyền cảm hứng mà còn tạo ra một “cơn sốt cờ vua” toàn cầu, khiến lượng người chơi cờ trên các nền tảng trực tuyến tăng mạnh. Với bối cảnh hoài cổ, diễn xuất xuất sắc và cách khai thác chủ đề độc đáo, The Queen’s Gambit trở thành một trong những series thành công nhất của Netflix.
Những người mới chơi nhanh chóng học theo các khai cuộc phổ biến như Queen’s Gambit (Phế Hậu), một trong những cách mở màn hiệu quả nhất khi cầm quân trắng. Dễ dàng tìm thấy vô số sách, khóa học, và nội dung trực tuyến về Queen’s Gambit vì nó đã phổ biến suốt hơn một thế kỷ. Các đại kiện tướng hàng đầu thế giới vẫn sử dụng Queen’s Gambit, vậy chắc hẳn nó phải rất tốt. Và đúng là như vậy.
Queen’s Gambit (Phế Hậu) là một trong những khai cuộc cờ vua cổ điển và phổ biến nhất, bắt đầu với:
- d4 d5
- c4
Trắng chủ động thí tốt c4 để kiểm soát trung tâm và gây áp lực lên Đen. Đen có thể chấp nhận (Queen’s Gambit Accepted – QGA) bằng cách ăn tốt c4 hoặc từ chối (Queen’s Gambit Declined – QGD) bằng cách bảo vệ tốt d5.
Đây là khai cuộc chiến lược, phù hợp cho người thích kiểm soát trung tâm và chơi cờ vị trí.
Ngoại trừ việc…
Người mới chơi nên chọn một khai cuộc “tệ hơn”
“Tệ hơn” ở đây là đánh giá khách quan. Có những khai cuộc như King’s Gambit (Phế Vua), từng rất phổ biến vào những năm 1800 nhưng sau đó đã bị “bác bỏ”. Điều đó có nghĩa là, với mọi nước đi của quân trắng, quân đen luôn có một phương án đối phó giúp chiếm lợi thế. Điều này đã được chứng minh bởi cả những kỳ thủ giỏi nhất lẫn các siêu máy tính có trình độ vượt xa con người. Do đó, King’s Gambit bị coi là yếu hơn Queen’s Gambit.
King’s Gambit (Phế Vua) là một khai cuộc tấn công cổ điển, bắt đầu với:
- e4 e5
- f4
Trắng thí tốt f4 để kiểm soát trung tâm và nhanh chóng mở đường cho quân tấn công, đặc biệt là tượng và hậu. Đen có thể chấp nhận (King’s Gambit Accepted – KGA) bằng cách ăn tốt f4 hoặc từ chối (King’s Gambit Declined – KGD) bằng cách bảo vệ trung tâm hoặc phản công. Đây là khai cuộc giàu tính chiến thuật, phù hợp với lối chơi tấn công mạnh mẽ và sáng tạo.
Vậy tại sao người mới chơi lại nên sử dụng một khai cuộc đã bị bác bỏ như King’s Gambit?
Trước tiên, người mới chơi không đấu với đại kiện tướng. Họ đối đầu với những đối thủ có trình độ tương đương. Ở cấp độ này, King’s Gambit không bị lỗi thời, vì cả hai bên đều không thể nhớ hết hàng trăm biến thể phức tạp, chứ đừng nói đến việc tìm ra nước đi tối ưu trong từng tình huống. Dù sao đi nữa, ván đấu cũng thường được quyết định bởi những sai lầm ngớ ngẩn hơn là chiến thuật thiên tài.
Quan trọng hơn, chính vì Queen’s Gambit quá phổ biến, rất có thể đối thủ của bạn đã học cách phòng thủ nó tốt hơn bạn học cách tấn công. Khi bạn tiến bộ hơn, điều này càng trở nên rõ ràng. Khi đó, câu hỏi thực sự là: “Liệu bạn có chuẩn bị kỹ hơn đối thủ trong cuộc chiến ghi nhớ nước đi không?”
Đây không phải là kiểu “may mắn” bạn nên đặt cược. Đó không phải một chiến lược tốt.
Giải pháp là chọn một khai cuộc “đã bị out meta” nhưng chưa hoàn toàn vô dụng, như King’s Gambit. Ở trình độ của bạn, nó chưa thực sự bị lỗi thời. Và gần như không có cơ hội nào đối thủ của bạn đã học kỹ cách đối phó với nó, vì “không ai chơi kiểu đó cả”. Điều này buộc họ phải phản ứng trong tình huống hoàn toàn mới, gần như chắc chắn sẽ mắc lỗi. Trong khi đó, bạn đã học sẵn một số nước đi tốt nhất, giúp bạn có lợi thế dù vẫn còn là người mới.
Bài học cho startup:
“Tệ hơn nhưng độc đáo” thực chất lại là “tốt hơn”
Startup là “người mới” trên thị trường, đối đầu với các “đối thủ” có trình độ khác nhau – từ công ty lâu đời, startup có quỹ đầu tư mạnh, cho đến những thương hiệu lớn với lượng khách hàng trung thành. Một startup cần chọn chiến trường phù hợp với mình, thay vì tấn công trực diện vào điểm mạnh của đối thủ.
Ngay cả ở cấp độ cá nhân, bạn cũng cần tận dụng lợi thế riêng để tạo ra điều khác biệt. Trở thành phiên bản đặc biệt của chính bạn, tại giao điểm giữa đam mê, tài năng, và nhu cầu thị trường.
Hãy là chính mình. Mọi người khác đều đã có người đóng vai họ rồi.
— Oscar Wilde
Nhiều khách hàng tiềm năng sẽ không muốn “chơi theo luật” của bạn. Bạn có thể cảm thấy tệ khi mất họ vào tay đối thủ, khi họ chỉ trích sản phẩm hay chiến lược của bạn, đặc biệt là trên các trang đánh giá và mạng xã hội. Nhưng đừng lo, bạn vốn dĩ không thể giành được họ – họ không thuộc về bạn.
Những khách hàng chấp nhận “cuộc chơi” của bạn sẽ thấy rằng bạn là người giỏi nhất trong trò chơi đó. Ngay cả khi bạn chỉ có một đội ngũ nhỏ và phải đối đầu với những startup được rót vốn hàng triệu đô hay các doanh nghiệp lâu đời. Nếu bạn chơi một trò chơi khác biệt, bạn là người giỏi nhất trong trò chơi đó, và bạn có thể đạt được thành công lớn.
Trường hợp của tôi: WP Engine cung cấp hạ tầng web lớn ngang tầm Google Cloud hay Digital Ocean, nhưng chúng tôi chỉ chiếm 2,3% thị phần. Điều đó có nghĩa là 98% khách hàng tiềm năng không dùng dịch vụ của chúng tôi, nhưng WP Engine vẫn trở thành kỳ lân công nghệ (unicorn). Đây cũng là lý do bạn nên nhắm vào thị trường đủ lớn.
WP Engine là một công ty cung cấp dịch vụ lưu trữ web chuyên biệt cho các trang web sử dụng WordPress, được thành lập vào năm 2010 bởi Jason Cohen và Ben Metcalfe, với trụ sở chính tại Austin, Texas. Công ty cung cấp các giải pháp lưu trữ WordPress được quản lý toàn diện, bao gồm bảo mật, hiệu suất và hỗ trợ kỹ thuật 24/7, phục vụ hơn 1,5 triệu khách hàng trên 150 quốc gia.
WP Engine cung cấp nhiều gói dịch vụ linh hoạt, phù hợp với các doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn, bao gồm các giải pháp tối ưu cho thương mại điện tử, phương tiện truyền thông và các trang web đa ngôn ngữ. Các tính năng nổi bật bao gồm cập nhật tự động, sao lưu hàng ngày, môi trường phát triển và dàn dựng, cùng với công nghệ EverCache® giúp tăng tốc độ tải trang.
Thậm chí, không chỉ “khác biệt”, mà còn nên “cực đoan” trong sự khác biệt đó. Không chỉ làm giao diện tối giản, mà tối giản đến mức có thể chạy ngay trên command-line. Không chỉ thiết kế đẹp, mà đẹp đến nỗi người ta mua sản phẩm chỉ vì thiết kế, và nó xuất hiện trên các blog thiết kế hàng đầu. Không chỉ tạo ra thuật toán mới, mà tạo ra thứ tìm thấy điều chưa ai từng thấy, ngay cả khi bỏ lỡ những thứ đối thủ vẫn tìm thấy.
Bạn không thể làm điều này với tất cả khía cạnh của sản phẩm hay doanh nghiệp, thực ra chỉ cần một điểm mạnh như vậy đã đủ tạo ra lợi thế khổng lồ. Nhưng nếu bạn dám đi đến tận cùng trong một lĩnh vực, bạn sẽ tối đa hóa sức mạnh của sự đặc biệt.
Những đối thủ lớn không thể chơi trò chơi của bạn giỏi như bạn, vì bạn đã chọn một “sân chơi” không chỉ khác biệt, mà còn quá đặc thù để họ có thể sao chép. Họ không thể đưa ra tất cả những quyết định mà bạn đã đưa ra, và chính vì họ không làm vậy, nên họ không thể giỏi bằng bạn trong trò chơi mà bạn đã chọn.
Hãy chơi King’s Gambit của riêng bạn. Đừng lo lắng khi người khác nói rằng chiến lược của bạn “đã bị lỗi thời”. Nó không lỗi thời đối với bạn.
Thực tế, chính vì họ nghĩ rằng nó bị bác bỏ, nên bạn mới có thể chiến thắng.
Lưu ý: Bài viết được dịch với sự hỗ trợ từ ChatGPT và tinh chỉnh văn phong từ ngữ từ KDigital, bổ sung thêm các chú thích để nội dung sát nghĩa, tự nhiên và dễ hiểu nhất! Xưng hô trong bài viết ám chỉ đến tác giả của bài viết gốc Jason Cohen.
